Wie schuld heeft is slecht. Maar hoe zit het met de schuldeiser?

De Amerikaanse antropoloog, David Graeber, toont in zijn boek " Debt. The first 5000 years" aan dat schulden hebben iets is van alle tijden (zie ook NRC Next van 13 februari). In veel oude samenlevingen vormde schuld een vitaal bestanddeel van het sociale verkeer; Ik geef jou iets en als ik iets van jou nodig heb, doe ik een beroep op je en ga ik ervan uit dat je mij helpt.

Op die manier zijn schulden te begrijpen als een manier om sociale relaties te versterken en risico's te spreiden. Zo'n stelsel werkt alleen als er vertrouwen, zelfbeheersing en sociale controle is.Schulden werden kwijtgescholden en er waren regels om schuldenaren te beschermen.

En dat, zo betoogt Graeber, is nu anders. Onze politieke leiders zijn niet meer bereid om de schuld van burgers kwijt te schelden terwijl grote banken op overheidssteun kunnen rekenen. In onze wereld beschermen regeringen schuldeisers en worden schuldenaren, lees burgers, aan hun lot overgelaten. Dat kan (op termijn) tot sociale spanningen leiden. Want de grote banken (onze schuldeiser) treft eveneens blaam: zij hebben geen verantwoordelijkheid willen nemen en handelen uit puur winstbejag.Om nog maar niet te spreken over de hoge bonussen.

Ik zou onze politieke leiders het volgende willen vragen:Waarom gaan de schuldeisers vrijuit en is er zo weinig begrip voor de schuldenaren? Waarom zijn alleen de schuldenaren slecht?Door het sterke streven naar winst en economische groei dreigen belangrijke waarden verloren te gaan. Waarden als respect en betrokkenheid en ons vermogen dat ons in staat stelt andere mensen als mensen te beschouwen en niet slechts als objecten.